Khởi nghiệp luôn đi kèm với nhiều thách thức, trong đó việc tuân thủ pháp luật là yếu tố quan trọng quyết định sự tồn tại và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Bài viết này sẽ phân tích các vấn đề pháp lý cơ bản mà mọi người khởi nghiệp cần lưu ý để tránh những rủi ro không đáng có trong quá trình hoạt động.
Mục Lục
1. Việc đăng ký kinh doanh & giấy phép hoạt động
Một số sai lầm về việc đăng ký kinh doanh & giấy phép hoạt động mà các startup thường mắc phải:
- Hoạt động mà không có giấy phép kinh doanh hợp lệ dẫn đến nguy cơ bị xử phạt hành chính và không thể ký kết các hợp đồng có giá trị pháp lý.
- Chọn sai loại hình doanh nghiệp so với thực tế hoạt động như đăng ký hộ kinh doanh cá thể nhưng thực tế có nhiều nhân viên và doanh thu lớn, điều này sẽ gây khó khăn trong quản lý thuế và chịu nhiều hạn chế về quy mô hoạt động.
- Kinh doanh trong các lĩnh vực đặc thù như thực phẩm, y tế, giáo dục, tài chính mà không có giấy phép con theo quy định. Hành vi này có thể dẫn đến việc doanh nghiệp bị đình chỉ hoạt động và phải chịu các chế tài nghiêm khắc từ cơ quan chức năng.
Để kiểm soát những rủi ro này, người khởi nghiệp cần:
- Xác định đúng loại hình doanh nghiệp phù hợp ngay từ đầu dựa trên quy mô, số lượng thành viên và nhu cầu huy động vốn.
- Kiểm tra kỹ các giấy phép con cần thiết theo ngành nghề kinh doanh thông qua cổng thông tin điện tử của cơ quan quản lý nhà nước.
- Tham khảo ý kiến luật sư hoặc tư vấn pháp lý trước khi thành lập để hiểu rõ các nghĩa vụ pháp lý liên quan.
Ví dụ: Nếu bạn đang có kế hoạch thành lập công ty cổ phần xây dựng, cần đặc biệt lưu ý đến các yêu cầu về vốn điều lệ, chứng chỉ năng lực và các giấy phép đặc thù trong lĩnh vực xây dựng theo quy định hiện hành.
2. Thuế và kế toán
Một số vấn đề về thuế và kế toán mà các founder có thể gặp phải nếu không lưu ý:
- Không nộp thuế hoặc nộp không đúng hạn, khiến doanh nghiệp phải chịu các khoản phạt, lãi chậm nộp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín.
- Sai sót trong kê khai thuế và sử dụng hóa đơn không hợp lệ, có thể khiến doanh nghiệp không được khấu trừ thuế và phải trả thêm thuế khi bị thanh tra.
- Không tuân thủ các chuẩn mực kế toán và làm sai báo cáo tài chính gây khó khăn trong việc huy động vốn, tạo ấn tượng không tốt với đối tác tiềm năng.
Để quản lý hiệu quả vấn đề này, doanh nghiệp cần:
- Đăng ký mã số thuế và nộp các loại thuế đầy đủ theo quy định (VAT, thuế TNDN, thuế TNCN…) ngay sau khi thành lập.
- Sử dụng phần mềm kế toán chuyên nghiệp hoặc thuê kế toán có kinh nghiệm là giải pháp tối ưu để đảm bảo việc hạch toán chính xác và kịp thời.
- Cần lưu trữ hóa đơn, chứng từ đúng quy định, sẵn sàng cho các đợt thanh tra thuế định kỳ.
- Định kỳ cập nhật kiến thức về các thay đổi trong chính sách thuế để kịp thời điều chỉnh và tuân thủ, tránh các rủi ro có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh.
3. Quy định ngành
Mỗi ngành nghề đều có những quy định đặc thù mà doanh nghiệp khởi nghiệp cần nắm rõ và tuân thủ nghiêm ngặt. Việc không am hiểu hoặc cố tình vi phạm các quy định ngành có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, từ bị phạt tiền đến bị đình chỉ hoạt động, thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp.
Ví dụ, nếu bạn quan tâm đến điều kiện mở trung tâm dạy học, cần phải đáp ứng các yêu cầu khắt khe về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn phù hợp, chương trình giảng dạy được phê duyệt và nhiều yêu cầu khác theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tương tự, các ngành như thực phẩm, y tế, dược phẩm, tài chính, bất động sản đều có hệ thống quy định riêng với những yêu cầu nghiêm ngặt về điều kiện kinh doanh và chất lượng sản phẩm, dịch vụ.
Để đảm bảo tuân thủ đúng các quy định ngành, doanh nghiệp cần:
- Thường xuyên cập nhật thông tin về các quy định mới thông qua website của các cơ quan quản lý nhà nước hoặc các hiệp hội ngành nghề.
- Tham gia các hiệp hội chuyên ngành để nắm bắt xu hướng phát triển và các yêu cầu pháp lý mới.
- Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ để đảm bảo mọi hoạt động đều tuân thủ các quy định hiện hành.
4. Việc gọi vốn và huy động đầu tư
Huy động vốn là một trong những hoạt động quan trọng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý đối với các startup:
- Nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp đã vi phạm quy định về chào bán cổ phần, trái phiếu khi chưa đáp ứng đủ điều kiện theo luật định, dẫn đến bị xử phạt và ảnh hưởng đến uy tín.
- Tình trạng không minh bạch trong việc sử dụng vốn đầu tư, khiến nhà đầu tư mất niềm tin và có thể dẫn đến các tranh chấp pháp lý.
- Ký kết các thỏa thuận đầu tư thiếu chặt chẽ, không bảo vệ được quyền lợi của người sáng lập cũng là rủi ro thường gặp, có thể dẫn đến việc founder mất quyền kiểm soát doanh nghiệp của mình.
Để quản lý hiệu quả những rủi ro này, trước hết các nhà sáng lập cần:
- Hiểu rõ các quy định pháp luật về việc huy động vốn, đặc biệt là Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán.
- Xây dựng hồ sơ gọi vốn chuyên nghiệp, minh bạch và tuân thủ pháp luật là yếu tố quan trọng để thu hút nhà đầu tư tiềm năng.
- Tham vấn ý kiến của chuyên gia pháp lý để đảm bảo cân bằng quyền lợi giữa các bên và bảo vệ tối đa lợi ích của người sáng lập.
- Duy trì báo cáo tài chính minh bạch và thường xuyên cập nhật tình hình kinh doanh cho các nhà đầu tư để duy trì mối quan hệ tin cậy và tránh các tranh chấp có thể xảy ra.
Các nhà sáng lập nên dành thời gian nghiên cứu kỹ các vấn đề pháp lý liên quan đến lĩnh vực kinh doanh của mình hoặc tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia pháp lý có kinh nghiệm để đảm bảo mọi hoạt động đều tuân thủ đúng quy định. Điều này sẽ giúp tránh những rủi ro không đáng có và tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp trong tương lai.